- Έτσι η ενημέρωσή σου θα αποκτήσει αξία. -
Με την Ρωσο-Ουκρανική κρίση (πόλεμο για να τα λέμε τα πράγματα με το όνομά τους) να μαίνεται μερικά χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Ελλάδας, την πανδημία να συνεχίζει την αδιάκοπη τυραννία της σε παγκόσμιο επίπεδο, την εσωτερική επικαιρότητα να επεκτείνει τη λίστα των εγκλημάτων, την ενεργειακή κρίση να ταλανίζει την παγκόσμια αγορά και κάθε νοικοκυριό ξεχωριστά, η καθημερινή ενημέρωση έχει μετατραπεί σε ένα βασανιστήριο για τον κάθε πολίτη.
"Δεν μπορώ να ακούω άλλο πια για φόνους και αρρώστιες" δηλώνουν οι περισσότεροι και δεν έχουν άδικο. Πόσο να αντέξει ένας άνθρωπος; Τα τελευταία χρόνια όλη μας η καθημερινότητα αποτελείται από γεγονότα που θα μείνουν γραμμένα στην παγκόσμια και εγχώρια Ιστορία, καθώς επίσης και ανεξίτηλα στη μνήμη των νεότερων γενιών που θα ζήσουμε - Θεού θέλοντος και συνθηκών επιτρέποντος - αρκετές δεκαετίες ακόμα, φέροντας στις πλάτες μας εικόνες και βιώματα τα οποία λογικά δεν θα βοηθήσουν τον ψυχικό μας κόσμο να παραμείνει ακμαίος αν αυτού του είδους η "συγγραφή" της Ιστορίας συνεχιστεί για πολύ ακόμα.
Ωστόσο, όσο βασανιστική κι αν είναι η καθημερινή ενημέρωση, παραμένει ακόμα απαραίτητη συνήθεια της καθημερινής μας ρουτίνας για το δικό μας καλό πάνω από όλα.
Και γι' αυτό ερχόμαστε στο θέμα του σημερινού άρθρου. Γνωρίζουμε πώς να ενημερωνόμαστε ορθά; Αν όχι τότε καλύτερα να μην ενημερωνόμαστε καθόλου. Είναι προτιμότερη η αμάθεια από την ημιμάθεια.
Πάμε να δούμε λοιπόν όλα όσα πρέπει να κάνουμε για να διασφαλίζουμε την ορθή ενημέρωσή μας.
- Δεν επιλέγουμε ως βασικό μας μέσο ενημέρωσης το Facebook και τα λοιπά social media. Αν μας εξυπηρετεί αυτός ο τρόπος μόνο, τότε είναι καλύτερο να ακολουθήσουμε τα επίσημα προφίλ και τις επίσημες σελίδες των ΜΜΕ στα social media (π.χ. η σελίδα της Daily Mail στο Facebook), όπου δημοσιεύουν άρθρα, βίντεο και ρεπορτάζ τους.
- ΠΑΝΤΑ προτιμάμε ένα επίσημο ΜΜΕ για τη βασική μας ενημέρωση ανεξαρτήτως του τρόπου που επιλέγουμε να ενημερωθούμε (π.χ. social media, ραδιόφωνο, τηλεόραση).
- Για να ελέγξουμε την εγκυρότητα και την αξιοπιστία του μέσου από το οποίο ενημερωνόμαστε πρέπει να ελέγξουμε πρώτα το πόσο κοντά στη διαφάνεια βρίσκεται, να ελέγξουμε, δηλαδή, αν αυτό έχει διαθέσιμα προς το κοινό τα στοιχεία επικοινωνίας μαζί του. Αν όχι τότε πρέπει να αναρωτηθούμε, κατά πόσο αυτή η πηγή θεωρείται ΜΜΕ, αφού προσπαθεί να κρύψει την ταυτότητα και την υπόστασή της;
- Δίνουμε προσοχή στην εγκυρότητα και την αξιοπιστία ενός άρθρου. Ελέγχουμε, δηλαδή, αν στο άρθρο δηλώνεται ο συντάκτης του και η ακριβής ημερομηνία και ώρα δημοσίευσής του. Με αυτόν τον τρόπο εξακριβώνουμε αν όσα αναφέρονται στο άρθρο αφορούν πράγματι την χρονική περίοδο στην οποία αναφέρεται, καθώς επίσης με την αποκάλυψη του συντάκτη έχουμε τη δυνατότητα να τον αναζητήσουμε, ώστε να επιβεβαιώσουμε είτε πως είναι επαγγελματίας δημοσιογράφος, είτε πως είναι ειδικός επί του θέματος που αναλύει το εκάστοτε άρθρο. Αν αυτά τα στοιχεία απουσιάζουν από το άρθρο τότε είναι καλύτερο να διασταυρώσουμε τις πηγές μας.
* Στις ιστοσελίδες αρκετές φορές το άρθρο υπογράφεται από το συντάκτη "Newsroom", δηλαδή, "αίθουσα σύνταξης". Αυτό κυρίως προτιμάται για άρθρα της επικαιρότητας, για τη ροή ειδήσεων. Δεν σημαίνει πως δεν δηλώνεται ο συντάκτης έτσι.
- Όσον αφορά τα τηλεοπτικά ρεπορτάζ και τη διασφάλιση της εγκυρότητας και της αξιοπιστίας τους πρέπει να έχουμε στο νου μας το εξής. Για να θεωρηθεί έγκυρο και αξιόπιστο ένα τηλεοπτικό ρεπορτάζ πρέπει να δηλώνεται είτε κατά την έναρξή του, είτε στην ολοκλήρωσή του, η ταυτότητα του δημοσιογράφου που το επιμελήθηκε.
- Θυμόμαστε πάντα πως τα τηλεοπτικά ΜΜΕ χρησιμοποιούν τον ήχο και την εικόνα είτε για να ενισχύσουν τα ρεπορτάζ τους, είτε για να δημιουργήσουν εντυπώσεις. Γι' αυτό δίνουμε προσοχή στις λεπτομέρειες, ώστε να βεβαιωθούμε για ποια από τις δύο τακτικές πρόκειται και να κρατήσουμε από τα ρεπορτάζ όσα είναι απαραίτητα και χρήσιμα.
- Εξακριβώνουμε πως, όταν σε ρεπορτάζ και άρθρα αναφέρεται η γνώμη κάποιου άλλου, ή ένα απόσπασμα από άλλη εκπομπή ή από άλλο άρθρο, δηλώνονται οι πηγές από όπου αντλήθηκαν οι συγκεκριμένες πληροφορίες.
- Μαθαίνουμε πώς να ξεχωρίζουμε το σχόλιο από την είδηση.
* Σχόλιο είναι μια παρατήρηση σχετική με ένα θέμα, μια διατύπωση μιας άποψης με τρόπο συνήθως σύντομο και όχι ολοκληρωμένο. Σε ένα σχόλιο χρησιμοποιούνται ρήματα όπως "πιστεύω", "θεωρώ", "νομίζω", φράσεις όπως "κατά τη γνώμη μου", το πρώτο ενικό πρόσωπο και για έμμεση τοποθέτηση, λέξεις με υποκειμενική χροιά σε σημεία που χρειάζεται αντικειμενικότητα. Το σχόλιο είναι θετικό να διατυπώνεται ΜΟΝΟ εκτός της είδησης συνοδεύοντάς την ή σε άρθρα γνώμης και ΠΑΝΤΑ να διευκρινίζεται από το άτομο που το κάνει πως τα λεγόμενά του δεν αποτελούν είδηση. Διαφορετικά είναι προπαγάνδα, κίτρινος τύπος και fake news.
* Είδηση είναι η τεκμηριωμένη πληροφορία για κάποιο γεγονός.
- Είναι σημαντικό να μην ενημερωνόμαστε μονόπλευρα. Πρέπει να επιλέγουμε για την ενημέρωσή μας περισσότερα από ένα ΜΜΕ για να διασταυρώνουμε τις πηγές μας και να διασφαλίζουμε την ορθή μας ενημέρωση.
- Για τον ίδιο λόγο πρέπει να επιλέγουμε παραπάνω από μία κατηγορία μέσων για να ενημερωνόμαστε. Δεν αρκεί, δηλαδή, μόνο η τηλεόραση για την ορθή ενημέρωση, αλλά χρειάζεται και η ανάγνωση κάποιας εφημερίδας ενδεχομένως ή η ακρόαση κάποιας ραδιοφωνική εκπομπής.
- Στο ίδιο μήκος κύματος δεν αρκεί και η μονόπλευρη ενημέρωση σε επίπεδο γεωγραφικό. Καλό θα είναι να επιλέγουμε για την ενημέρωσή μας τόσο εγχώρια όσο και ξένα ΜΜΕ.
- Για να πετύχουμε αυτό που ονομάζουμε "up to date", για να είμαστε δηλαδή διαρκώς ενημερωμένοι για την επικαιρότητα πρέπει να αφιερώνουμε χρόνο στην ενημέρωσή μας παραπάνω από μία φορά μέσα στην ημέρα. Μπορούμε να προτιμάμε τις πρωινές και τις βραδινές ώρες, καθώς έτσι θα είμαστε σίγουρ@ πως έχουμε ενημερωθεί για ό,τι συνέβη κατά τη διάρκεια της νύχτας και κατά τη διάρκεια της ημέρας αντίστοιχα.
Μερικά tips για "up to date" και ταυτόχρονα ορθή ενημέρωση:
1. Εγγράψου στα newsletters των ενημερωτικών ιστοσελίδων ή των ιστοτόπων των εφημερίδων για να λαμβάνεις ειδοποιήσεις κάθε φορά που υπάρχει καινούργια είδηση.
2. Κατέβασε στο κινητό σου τις εφαρμογές των επίσημων ΜΜΕ. Τόσο ξένα όσο και ελληνικά μέσα, όπως κανάλια και εφημερίδες, έχουν εφαρμογές που μπορείς να καταβάσεις δωρεάν.
3. Αν προτιμάς την ενημέρωση μέσω των social media, τότε μπορείς να ακολουθήσεις στο Twitter όλα τα ΜΜΕ που σε ενδιαφέρουν και να ενεργοποιήσεις τη δυνατότητα αποστολής ειδοποίησης κάθε φορά που δημοσιεύουν κάτι καινούργιο στο επίσημο προφίλ τους στο Twitter.
Ποια μέσα επιλέγω εγώ για να ενημερώνομαι;
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως η εύρεση των ΜΜΕ που μας ταιριάζουν και μας διευκολύνουν κατά την ενημέρωσή μας είναι μια διαδικασία που απαιτεί χρόνο και πολλές δοκιμές. Είναι σπάνιο να πετύχει κάποιος με την πρώτη αυτό το μέσο που θα νιώθει πως τον καλύπτει πλήρως. Μην φοβηθείς να δοκιμάσεις, να απορρίψεις και να πάρεις τον χρόνο σου. Όπως συμβαίνει με όλα τα πράγματα, δεν ταιριάζουν όλα σε όλους.
Αυτό ήταν για σήμερα! Μην ξεχάσεις να μοιραστείς μαζί μου τις δικές σου σκέψεις, είτε αφήνοντας ένα σχόλιο, είτε με προσωπικό μήνυμα, να κάνεις like και share, να βρεις το "Skepsis by Athanasia" στο Facebook και στο Instagram, να εγγραφείς στο newsletter, ή μην κάνεις και τίποτα βρε παιδί μου. Μου φτάνει που ήσουν εδώ! Γενικά είσαι ελεύθερος/η/ο να κάνεις ό,τι θέλεις!
Εγώ εδώ σε αποχαιρετώ! Τα λέμε σε ένα επόμενο άρθρο*. Μέχρι τότε να κάνεις τον κόσμο μας καλύτερο και να εκφράζεσαι ελεύθερα! Σε ευχαριστώ που ήσουν για μια ακόμα φορά στο "Skepsis by Athanasia"!
*Νέο άρθρο ανεβαίνει κάθε Τετάρτη, Παρασκευή & Κυριακή στις 15:00 (ώρα Ελλάδος)!
