Θα πίστευε κανείς ότι το να είσαι γυναίκα παύει να είναι δύσκολο μετά τα εμπόδια που συναντά μια γυναίκα στην κοινωνία, στην εργασία, στο σπίτι, στην οικογένεια, στη νομοθεσία. Κι όμως από ό,τι φαίνεται στον κόσμο που συνδέει άρρηκτα την πατριαρχία με τον καπιταλισμό, η διαφημιστική λογική που κρύβεται πίσω από την οικονομία της παγκόσμιας αγοράς αποτελεί άλλη μία τροχοπέδη στην καθημερινή ζωή των γυναικών.
Τρανή απόδειξη ο λεγόμενος "ροζ φόρος", μια πραγματικότητα που οι γυναίκες βιώνουμε καθημερινά στην τσέπη μας από την παιδική ηλικία ακόμα.
Τί είναι ο ροζ φόρος;
Ο ροζ φόρος, στα αγγλικά "pink tax", είναι ένας όρος που αναφέρεται στην τάση των προϊόντων που διαφημιστικά προωθούνται προς το γυναικείο φύλο να είναι πιο ακριβά από αυτά που απευθύνονται στο ανδρικό φύλο. Δεν είναι θεσμοθετημένος ως φόρος από κανένα κράτος, αλλά... ο κόσμος το έχει τούμπανο κι εμείς κρυφό καμάρι. Έχει λάβει το όνομά του από το γεγονός πως τα περισσότερα εν λόγω προϊόντα είναι χρώματος ροζ.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Οι βασικότεροι λόγοι που ο ροζ φόρος υπάρχει είναι ο φυλετικός διαχωρισμός των προϊόντων (π.χ. άλλο σαμπουάν για γυναίκες κι άλλο για άντρες), η ελαστικότητα ζήτησης προς την τιμή και η πεποίθηση πως οι γυναίκες είναι έτοιμες να καταβάλουν περισσότερα χρήματα για τις αγορές τους από ό,τι οι άντρες, καθώς υπάρχει το στερεότυπο πως οι γυναίκες είναι θύματα υπερκαταναλωτισμού.
Τί δείχνουν οι έρευνες;
Το 2015 πραγματοποιήθηκε μια έρευνα από το Τμήμα Προστασίας Καταναλωτή της Νέας Υόρκης σχετικά με το κόστος του να είσαι γυναίκα καταναλωτής. Η εν λόγω απέδειξε πως τα γυναικεία προϊόντα είναι πιο ακριβά από τα αντρικά χωρίς κάποιον... λογικό λόγο.
Τα ευρήματά της μεταξύ άλλων ήταν τα εξής:
1. Τα προϊόντα που διαφημίζονται στις γυναίκες είναι πιο ακριβά από τα προϊόντα που διαφημίζονται στους άντρες κατά περίπου 7%.
2. Τα παιχνίδια για κορίτσια είναι 7% ακριβότερα από τα παιχνίδια για αγόρια.
3. Τα παιδικά ρούχα για κορίτσια είναι 4% ακριβότερα από τα παιδικά ρούχα για αγόρια.
4. Τα γυναικεία ρούχα κοστολογούνται 8% πιο ακριβά από τα αντρικά ρούχα.
5. Στα προϊόντα γυναικείας περιποίησης παρατηρείται διαφορά 13% από τα αντίστοιχα προϊόντα για τους άντρες.
Η τελευταία έρευνα που μέτρησε το κόστος του ροζ φόρου απέδειξε πως οι γυναίκες πλήρωναν 1.351 δολάρια παραπάνω από τους άνδρες ετησίως για τα ίδια προϊόντα και τις ίδιες υπηρεσίες.
Ας δούμε μερικά παραδείγματα:
- Τα αντρικά ξυραφάκια κοστίζουν 1,5 ευρώ, ενώ τα γυναικεία 2,00 ευρώ.
- Οι πάνες ακράτειας για άντρες κοστίζουν 10,68 ευρώ, ενώ οι πάνες ακράτειας για γυναίκες κοστίζουν 11,28 ευρώ.
- Ο αφρός ξυρίσματος για άντρες κοστίζει 2,74 ευρώ, ενώ ο γυναικείος 5,46 ευρώ.
- Ένα ανδρικό κούρεμα κοστίζει 15-20 ευρώ, ενώ ένα γυναικείο 20-25 ευρώ.
- Στη Σιγκαπούρη οι γυναίκες πρέπει να καταβάλουν μεγαλύτερα ποσά για την ασφάλεια που τους προσφέρει το κράτος εφ' όρου ζωής.
Πώς συνδέεται το ροζ χρώμα;
Έχοντας μεγαλώσει σε μια κοινωνία που διαχωρίζει τα πάντα σε αντρικά και γυναικεία, αγορίστικα και κοριτσίστικα, έχουμε μάθει πως τα χρώματα έχουν φύλο. Το ροζ για τις γυναίκες, το μπλε για τα αγόρια. Μόνο και μόνο επειδή ένα προϊόν έχει ροζ χρώμα κοστίζει -τις περισσότερες φορές- περισσότερο από ό,τι ένα αντίστοιχο προϊόν σε μπλε ή άλλο χρώμα. Το ροζ έχει συνδεθεί με τις γυναίκες κι αφού υπάρχει το στερεότυπο πως οι γυναίκες υπερκαταναλώνουν, ο ροζ φόρος έχει πάρει το όνομά του από εκεί.
Τί συνέπειες έχει αυτό στην αγορά & την οικονομική (αν)ισότητα;
Δυστυχώς στην ανδροκρατούμενη κοινωνία μας είναι συχνό φαινόμενο οι γυναίκες να έχουν χαμηλότερες απολαβές από τους άντρες ομολόγους τους. Όταν καλούνται να πληρώνουν περισσότερα χρήματα ετησίως, ενώ ο μισθός τους είναι ήδη πιο μειωμένος από τον μισθό των αντρών, η αγορά επηρεάζεται από το γεγονός πως οι άντρες κρατούν τα σκήπτρα της αγοραστικής δύναμης, καθώς όχι μόνο έχουν υψηλότερες χρηματικές απολαβές, αλλά και δεν χρειάζεται να ξοδεύουν τα ποσά που ξοδεύουν οι γυναίκες. Έτσι συναντάμε ένα τεράστιο εμπόδιο στην πορεία μας προς την καθολική ισότητα των φύλων. Είναι ένας φαύλος κύκλος. Και αυτός ενισχύεται ακόμα περισσότερο με ένα ακόμα έξοδο που κανένας άντρας δεν χρειάζεται να κάνει, όμως μια γυναίκα είναι αναγκαίο να πραγματοποιεί έστω μια φορά το μήνα. Η αγορά των προϊόντων περιόδου, τα οποία, αν και είδη πρώτης ανάγκης, κοστίζουν τόσο ώστε θυμίζουν είδη πολυτελείας.
Πώς δικαιολογείται από την πατριαρχία ο ροζ φόρος;
Πολλοί -άνδρες κατά κύριο λόγο- υποστηρίζουν πως ένα προϊόν το οποίο έχει υποστεί έστω και την μικρότερη επεξεργασία πρέπει να κοστίζει περισσότερο, καθώς για την παραγωγή του ξοδεύτηκαν περισσότερα χρήματα. Έτσι, αν κάτι ροζ είναι πιο ακριβό από ένα άλλο αντίστοιχο προϊόν διαφορετικού χρώματος, τότε αυτό οφείλεται στην επεξεργασία που έγινε για να βαφτεί ροζ, αφού όπως φημολογείται το ροζ χρώμα είναι πιο ακριβό από τα υπόλοιπα χρώματα.
Κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Αλλά και να ίσχυε και πάλι η διαφορά στην τιμή δεν θα μπορούσε να δικαιολογηθεί, ούτε όλα τα άλλα προϊόντα ανεξαρτήτως χρώματος θα κόστιζαν λιγότερο. Κάποιο, ένα κόκκινο ή ένα κίτρινο θα κόστιζε κι αυτό περισσότερο από ένα μπλε.
Ποια είναι η ισχύουσα νομοθεσία στην Ελλάδα;
Σύμφωνα με τον Συνήγορο του Καταναλωτή από το 2009 ισχύει στην Ελλάδα ο νόμος Ν.3769/2009, ο οποίος αναφέρει πως "απαγορεύεται η άμεση ή έμμεση διάκριση λόγω φύλου...σε ό,τι αφορά την πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες". Ο Συνήγορος του Καταναλωτή είναι υπεύθυνος να επιληφθεί μιας καταγγελίας ότι προϊόν της ίδιας εταιρείας με ακριβώς τα ίδια χαρακτηριστικά που απευθύνεται σε γυναίκες είναι αδικαιολόγητα ακριβότερο από το αντίστοιχο που απευθύνεται σε άντρες.
Αν και ο ροζ φόρος υπάρχει ανάμεσα μας, μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει καμία αναφορά ή καταγγελία.
Τα τελευταία χρόνια αρκετές εταιρείες έχουν "γυρίσει τις πλάτες" τους στο "ζυγό" του ροζ φόρου, εξισώνοντας τις τιμές για όλα τους τα προϊόντα ανεξαιρέτως χρώματος και υποψήφιου αγοραστή.
Ο δρόμος όμως προς την ισότητα είναι μακρύς και δεν αρκούν αργά και σταθερά βήματα. Χρειάζονται δυναμικές, στέρεες και μεταρρυθμιστικές αποφάσεις.
Πηγές:
- Δες αυτό το αναλυτικό βίντεο από το οποίο πήρα αρκετές πληροφορίες
Αυτό ήταν για σήμερα! Μην ξεχάσεις να μοιραστείς μαζί μου τις δικές σου σκέψεις, είτε αφήνοντας ένα σχόλιο, είτε με προσωπικό μήνυμα, να κάνεις like και share, να βρεις το "Skepsis by Athanasia" στο Facebook και στο Instagram, να εγγραφείς στο newsletter, ή μην κάνεις και τίποτα βρε παιδί μου. Μου φτάνει που ήσουν εδώ! Γενικά είσαι ελεύθερος/η/ο να κάνεις ό,τι θέλεις!
Εγώ εδώ σε αποχαιρετώ! Τα λέμε σε ένα επόμενο άρθρο*. Μέχρι τότε να κάνεις τον κόσμο μας καλύτερο και να εκφράζεσαι ελεύθερα! Σε ευχαριστώ που ήσουν για μια ακόμα φορά στο "Skepsis by Athanasia"!
*Νέο άρθρο ανεβαίνει κάθε Τετάρτη, Παρασκευή & Κυριακή στις 15:00 (ώρα Ελλάδος)!
